Τεχνικές mind & body για τη μείωση του στρες – Συνέντευξη

Η Μαρία Αρχοντάκη μένει στην Αθήνα και είναι πιστοποιημένη δασκάλα hatha yoga 500 RYT από τη Yoga Alliance. Αποφοίτησε με Άριστα από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Επιστήμη του Στρες και Προαγωγή της Υγείας της Ιατρικής Αθηνών. Για να εκπονήσει την έρευνα της συνεργάστηκε με το νοσοκομείο Μετροπόλιταν και πιο συγκεκριμένα με τη Δρ. Ζηναίς Κοντούλη και το Ιατρείο Χρόνιου Πόνου. Η έρευνα της είχε θέμα τη μείωση του στρες σε άτομα με χρόνιο πόνο. Εκπροσωπήθηκε με επιτυχία σε ιατρικά συνέδρια του εσωτερικού και του εξωτερικού. Παράλληλα εμπνεύστηκε και δημιούργησε ένα εργαλείο διαχείρισης στρες, ένα βιβλίο ζωγραφικής ενηλίκων για να βοηθήσει και με αυτό τον τρόπο όσους πάσχουν από στρες. Έχει 7 χρόνια διδακτική εμπειρία στο ενεργητικό της. Ασχολείται και με τη συμβουλευτική στη διαχείριση του στρες, μέσω mind & body τεχνικών. Έχει ηγηθεί πολλών επιτυχημένων σεμιναρίων, workshop και μαθημάτων μόνη αλλά και με εκλεκτούς επαγγελματίες του χώρου. Έχει συνεργαστεί με επιτυχία με διάφορες εταιρείες με σκοπό την εμπορική τους προώθηση.

Ξεκινώντας το ταξίδι προς την εσωτερική γαλήνη. 

Μαρία, η ενασχόλησή σου με τη yoga και η ειδίκευσή σου στη διαχείριση του στρες και του χρόνιου πόνου είναι εμπνευστική. Πώς σε οδήγησαν οι σπουδές και οι προσωπικές σου εμπειρίες σε αυτό το μονοπάτι; Τι ήταν αυτό που σε κέρδισε στη yoga;

Μ.Α.: Στη γιόγκα με έφερε κοντά η περιέργεια. Στο πρώτο μάθημα μου έκανε εντύπωση ότι ο δάσκαλος μίλησε για πράγματα που δεν είχα ξανακούσει ποτέ στην έως τότε ζωή μου. Μίλησε για σεβασμό στα όρια του σώματος. Ασφάλεια. Αποδοχή άνευ όρων. Αυτό με κράτησε στη γιόγκα. Την αγάπησα. Ήταν το πρώτο breakthrough moment της ζωής μου. Όποτε τη χρειάστηκα, ήταν όπλο μου. Σε μια άλλη περίοδο της ζωής μου που βρισκόμουν σε σταυροδρόμι και δεν ήξερα τι επάγγελμα να επιλέξω τότε μαγικά ξαναβρέθηκα με τη γιόγκα και εκεί κατάλαβα ότι θα μου άρεσε να γίνει ο μόνιμος τρόπος ζωής μου. Η γιόγκα ήταν κάτι που το πίστευα και ήξερα ότι θα μπορούσα μια μέρα να το εκπροσωπήσω. Οι σπουδές και η μετέπειτα κινήσεις ήρθαν ως φυσικό επακόλουθο. Είχα την ανάγκη να μάθω όσο δυνατόν καλύτερα γινόταν το στρες. Ύστερα η μια πόρτα και η μια ευκαιρία άνοιγε την άλλη. Πίστεψε στο όραμά μου μια γιατρός που με έφερε σε επαφή με τους ασθενείς χρόνιου πόνου.

Στον παλμό της κοινωνίας. 

Ζούμε σε εποχές αυξανόμενου στρες; Αντιλαμβάνεσαι μια αύξηση των επιπέδων του στην Ελλάδα;

Μ.Α.: Φαίνεται να εκφράζουν όλο και περισσότεροι άνθρωποι ότι έχουν στρες. Έξω παρατηρώ μια ευερεθιστότητα. Μια παρορμητικότητα. Μια καχυποψία. Αυτά υποδηλώνουν μια κοινωνία στρεσαρισμένη. Μπορώ να πω επίσης μετά βεβαιότητας ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι μου ζητούν να τους βοηθήσω. Βλέπω επίσης να υπάρχει και μια περιέργεια γύρω από το στρες. Για να ψάχνετε ο κόσμος, μάλλον το βιώνουν.

Οι προκλήσεις της σύγχρονης εργασίας. 

Σε έναν κόσμο όπου οι ατελείωτες ώρες μπροστά στον υπολογιστή είναι η νέα πραγματικότητα, πώς μπορεί η yoga να βοηθήσει στη διαχείριση του στρες και την πρόληψη σωματικών πόνων;

Μ.Α.: Από μόνο του το εργασιακό περιβάλλον μπορεί να είναι ένας στρεσογόνος παράγοντας. Αντίστοιχα, πολλές ώρες στον υπολογιστή ανεβάζουν τα επίπεδα της κορτιζόλης (ορμόνης του στρες), ενώ η κακή στάση του σώματος μπροστά στον υπολογιστή στρεσάρει το σώμα με αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου να έχουμε μεγάλες καταπονήσεις. Θα μπορούσε κάθε εργασιακός χώρος να αποφασίσει να καθιερώσει μαθήματα γιόγκα στο χώρο. Θα λειτουργούσε ανακουφιστικά για όλους τους εργαζόμενους και αυτό θα φαινόταν στην απόδοσή τους. Κατά τα άλλα, κάθε εργαζόμενος το οφείλει στον εαυτό του να αφιερώνει μια ώρα την ημέρα  για τη σωματική και τη ψυχική του ευεξία. Θα προτείνω και κάτι που λέω σε όλους μου τους μαθητές. Μη ντρέπεστε. Τεντωθείτε κάντε διατάσεις και ξεμουδιάστε μέσα στον εργασιακό σας χρόνο.

Stress alert. 

Ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να μας κάνουν να υποπτευόμαστε ότι το άγχος κάνει την εμφάνισή του;

Μ.Α.: Αλλαγές στις συνήθειες και τη συμπεριφορά μας. Μερικά παραδείγματα:
– Υπερβολική χρήση τηλεόρασης και social media (λειτουργούν σαν μούδιασμα για τα συναισθήματα).
– Μεγάλη αλλαγή στη κοινωνική ζωή. Απομάκρυνση από φίλους, οικογένεια, συντρόφους ή, αντίθετα, να ξεκινήσεις μια ξέφρενη κοινωνική ζωή για να αποφύγεις αντιμετωπίσεις τα πραγματικά σου  προβλήματα.
– Αλλαγή στη διατροφική συμπεριφορά: υπερκατανάλωση τροφής/ αύξηση βάρους ή υποφαγία/απώλεια βάρους.
– Αλλαγή στη συμπεριφορά του ύπνου ( πολύς ή λίγος ύπνος).
– Στροφή στις καταχρήσεις πχ υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα, λήψη παράνομων ή μη ασφαλών ναρκωτικών
– Ευερεθιστότητα, βίαια ξεσπάσματα
– Λήψη συνταγογραφούμενων ή μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων που υπόσχονται κάποια μορφή ανακούφισης, όπως υπνωτικά χάπια, μυοχαλαρωτικά, ή χάπια κατά του άγχους.

Η σχέση στρες και χρόνιου πόνου. 

Ποιοι χρόνιοι πόνοι έχουν άμεση σχέση με το στρες και πώς αυτή η σχέση επηρεάζει τη ζωή μας; Ποιες είναι οι στρατηγικές αντιμετώπισης που προτείνεις;

Μ.Α.: Θα αλλάξω λίγο την ερώτηση. Κάθε πόνος που διαρκεί πάνω από 3 ή 6 μήνες θεωρείται χρόνιος πόνος. Όλοι οι πόνοι (από μυοσκελετικό έως πονοκέφαλοι) φέρουν στρες. Διότι όταν πονάς και αυτό σε παρακωλύει από τις δραστηριότητες σου, θα στρεσαριστείς. Ταυτόχρονα πολλοί πόνοι μπορεί να δημιουργήθηκαν από το στρες. Δηλαδή το άτομο όντως χρόνια στρεσαρισμένο και αγχωμένο αγνοώντας τα σημάδια του σώματος του, να αρρώστησε. Δεν ξέρω αν υπάρχει μια στρατηγική αντιμετώπισης διότι κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Θα πω μόνο ότι, η κίνηση είναι φάρμακο. Η ακινησία δε, ο φόβος να γυμναστείτε μη πονέσετε, είναι ότι χειρότερο μπορείτε να κάνετε στο σώμα σας. Η θεραπευτική γιόγκα είναι ένα πρωτόκολλο άσκησης που θα μπορούσε να βοηθήσει πολύ, μαζί με τεχνικές διαχείρισης του στρες.

Δράσεις αντίδρασης.
Μαρία, μπορείς να μας δώσεις μερικές συμβουλές για το πώς να αντιμετωπίσουμε το άγχος στην καθημερινότητά μας; Υπάρχουν κάποιες απλές τεχνικές που προτείνεις;
Μ.Α.: –       Αναπνοή. Η πιο απλή αλλά η πιο αποτελεσματική τεχνική. Καλό είναι η εισπνοή/εκπνοή να γίνονται από τη μύτη. Η κοιλιά να φουσκώνει και να ξεφουσκώνει σαν ένα μπαλόνι.
–       Αυτοπαρατήρηση. Αναρωτήσου πως αισθάνεσαι. Τι σκέφτεσαι. Αν χρειαστεί κάνε καταγραφή σε ένα χαρτί. Στοχάσου σε όσα παρατήρησες.
–       Εστίασε σε κάτι τώρα. Κάνε ένα διάλειμμα και ζωγράφισε, μαγείρεψε, περπάτα. Πάρε μια απόσταση για λίγο από αυτό που σε στρεσάρει.

Η δύναμη της Yoga. 

Πώς μπορεί η yoga να ενισχύσει την ψυχική και σωματική μας υγεία καταστέλλοντας το άγχος; Υπάρχουν συγκεκριμένες πρακτικές που προτείνεις;

Μ.Α.: Η γιόγκα έχει αποδειχτεί πως επιδρά θετικά στο νευρικό και το ενδοκρινικό σύστημα, με αποτέλεσμα να μειώνει το στρες. Εάν ένας άνθρωπος πάσχει από άγχος, ίσως η καταλληλότερη μορφή άσκησης είναι η γιόγκα. Δεν προτείνω κάτι συγκεκριμένο, διότι το ίδιο το μάθημα της γιόγκα είναι μια ολοκληρωμένη πρακτική διαχείρισης του στρες. Κυρίως όταν γίνεται με τον ενδεδειγμένο ενσυνείδητο τρόπο. Εάν αποδομούσουμε ένα μάθημα 60 λεπτών, παρατηρούμε ότι η γιόγκα όπως διδάσκεται σήμερα αποτελείται από 3 ή 4 διαφορετικές τεχνικές διαχείρισης του στρες (αναπνευστικές ασκήσεις, σωματικές ασκήσεις, τεχνικές χαλάρωσης, διαλογισμός).

Απλές ασκήσεις, μεγάλες αλλαγές. 

Θα μπορούσες να μας παρουσιάσεις μερικές απλές, αλλά αποτελεσματικές τεχνικές yoga για τη διαχείριση του στρες; Πώς μπορούμε να τις εντάξουμε στην καθημερινότητά μας;

Μ.Α.: Θα πρότεινα σε κάποιον που δε ξέρει τίποτα από γιόγκα, αλλά θέλει να δει αποτέλεσμα κυρίως όσον αφορά το στρες του:
–       Αναπνοή όπως αναφέραμε παραπάνω. Και κυρίως θα έκανα κτήμα μου τη διαφραγματική αναπνοή.
–       Χαιρετισμός στον ήλιο: Μια ακολουθία 12 θέσεων της γιόγκα. Θα φρόντιζα να τις εκτελέσω αργά, ενσυνείδητα, σε εναρμόνιση με την αναπνοή μου. Σε απόλυτη σύνδεση με το σώμα, θα πρότεινα να εκτελεστεί όσες φορές αυτό στο ζητάει.
–       Σε θέση οκλαδόν ή σε ύπτια κατάκλιση, με κλειστά τα μάτια να παρατηρήσει το σώμα του. Να κάνει μια νοητή βόλτα από πάνω μέχρι κάτω.
–       Να μείνει ένα δύο λεπτά σε απόλυτη ηρεμία.
Αυτό  μπορεί να γίνει είτε πρωί για να ξεκινήσει μια μέρα γειωμένη ή το βράδυ, για να αποφορτιστείς και να μπορέσεις να κοιμηθείς.

Πέρα από τα στρώματα της yoga: η θεωρία πίσω από την πράξη. 

Ποια είναι η φιλοσοφία της yoga και πώς συνδέεται με την επιστήμη της ψυχολογίας και της σωματικής ευεξίας;

Μ.Α.: Δεν ξέρω αν μπορώ να κάνω μια σύνδεση με την επιστήμη της ψυχολογίας. Παρόλα αυτά η πνευματικότητα βοηθάει πολύ το έργο της ψυχολογίας. Και η πνευματικότητα πάει χέρι χέρι με τη φιλοσοφία. Θα εστίαζα πολύ σε δύο από τα οκτώ βήματα του Patanjali, τα yamas και τα niyamas. Τα yamas είναι ένα μονοπάτι ηθικής, που έχει να κάνει με τη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον του αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Το μονοπάτι αυτό μιλά για: μη βία, φιλαλήθεια, μη κλοπή, αυτοσυγκράτηση από τις επιθυμίες των αισθήσεων και την αποφυγή της απληστίας και της κτητικότητας. Τα niyamas αποτελούν μέσο αυτοπειθαρχίας, χαλιναγώγησης και αντιμετώπισης του εσωτερικού κόσμου. Πρόκειται για: την αγνότητα, τη σωματική, συναισθηματική και νοητική καθαριότητα, τη πληρότητα, ικανοποίηση, τη πειθαρχία, τον εξαγνισμό, τη λιτότητα, τη θυσία, τη αυτογνωσία, τη μελέτη του εαυτού, την παράδοση, την πίστη και την αφοσίωση σε κάτι ανώτερο. Αυτά αν αποτελέσουν τη πυξίδα του ανθρώπου μπορεί να δει θεαματικές αλλαγές στο σώμα αλλά και να μεταμορφώσει τη ψυχολογία του.

Η ηλικία δεν έχει σημασία… ούτε στη yoga! 

Πώς προσαρμόζεις την προπόνηση σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες;

Μ.Α.: Για αυτό το λόγο είμαι δασκάλα ιδιαιτέρων. Θέλω το μάθημα να το ράβω σαν κοστούμι πάνω στον μαθητή. Κατά τα άλλα η γιόγκα είναι για όλους. Έχει μεγάλη γκάμα σωματικών ασκήσεων που σίγουρα κάποιες θα είναι επωφελής και για τον εκάστοτε μαθητή. Στις μεγαλύτερες ηλικίες βοηθάνε πολύ και οι αναπνευστικές ασκήσεις και οι ασκήσεις χαλάρωσης.
Αγκαλιάζοντας τη σιωπή. Ποια είναι η δύναμη της αναπνοής στην καταπολέμηση του στρες.
Το πρώτο πράγμα που κάνει το έμβρυο όταν βγαίνει από τη κοιλιά της μητέρας, αναπνέει. Η αναπνοή είναι πολύ πιο σημαντική και ουσιαστική από όσο νομίζουμε. Η συνειδητή αναπνοή καταφέρνει να ενεργοποιήσει το παρασυμπαθητικό σύστημα, το σύστημα υπεύθυνο για την ηρεμία. Είναι ένα εύκολο εργαλείο που όλοι ξέρουμε, αλλά αγνοούμε ή δεν εκτελούμε σωστά, δηλαδή διαφραγματικά. Δεν είναι τυχαίο που όλα τα μωράκια αναπνέουν διαφραγματικά, δεν είναι τυχαίο που όλα τα μωράκια αποπνέουν φωτεινότητα και ηρεμία.

maria.arx@hotmail.co.uk

@march_yoga instagram & tik tok
www.marchyoga.com